Wereldaidsdag: Waar staan we vandaag?

1 december is de jaarlijkse Wereldaidsdag. Sinds 1988 dient deze dag als herinnering aan de aidspandemie en om mensen bewust te maken van het hiv-virus en hiv-preventie. Maar waar gaat hiv eigenlijk over? Is de ziekte nog relevant? Kunnen hetero's ook geïnfecteerd raken? En wat is de beste manier om jezelf te beschermen tegen infectie? Ik, Michael, Product Manager bij Junglück, zoek deze en vele andere vragen over HIV & AIDS tot op de bodem uit in deze blogpost voor Wereld AIDS Dag. Naast een aantal fact checks over HIV en actuele cijfers, bespreek ik ook mijn persoonlijke relatie met HIV als openlijk homoseksuele man en leg ik uit waarom Wereld AIDS Dag geen verleden tijd is. 

HIV & AIDS - Wat is wat?

HIV staat voor "humaan immunodeficiëntievirus". HIV is dus de ziekteverwekker en niet de ziekte zelf. Als een hiv-infectie echter onbehandeld blijft, kan deze op de lange termijn leiden tot aids, de ziekte zelf. AIDS staat voor "verworven immuundeficiëntiesyndroom". AIDS wordt gekenmerkt door een permanent verzwakt immuunsysteem. Hierdoor kunnen andere ziekteverwekkers die ons immuunsysteem anders zou bestrijden, zich vrij ontwikkelen en kunnen zelfs gewone ziekten zoals een verkoudheid of griep dodelijk zijn.

Wat doet hiv in ons lichaam?

Het HI-virus valt ons immuunsysteem aan door de zogenaamde 'T-helpercellen' te infiltreren en als gastheer te gebruiken. De T-helpercellen maken deel uit van het lichaamseigen afweersysteem en worden ook wel "killercellen" genoemd, omdat het hun taak is om ziekteverwekkers te elimineren. Ze zijn ook een soort task force van het immuunsysteem, d.w.z. ze vertellen de andere cellen wat ze moeten doen.

HIV valt uitgerekend deze helpercellen aan en verlamt zo het commandocentrum van onze immuunafweer. Als er dan ziekteverwekkers het lichaam binnendringen, kan het immuunsysteem de boel niet meer op orde houden. In het ergste geval is het lichaam niet meer in staat om ziekteverwekkers af te weren. 

Bijzonder verraderlijk: AIDS heeft een bijzonder lange incubatietijd van 1-3 jaar. Dit betekent dat het meerdere jaren kan duren voordat de typische immunodeficiëntiesymptomen van AIDS optreden na een HIV-infectie. Daardoor blijft de ziekte lange tijd onopgemerkt, zelfs vandaag de dag nog. 

Geschiedenis van de aidspandemie - een 'homo-ziekte'?

Vandaag weten we het: Iedereen, ongeacht leeftijd, geslacht en seksuele geaardheid, kan besmet raken met hiv. AIDS werd echter lange tijd beschouwd als een "homo-ziekte" - een gerucht en vooroordeel dat tot op de dag van vandaag blijft bestaan. Vooral in de jaren 1980, toen de ziekte voor het eerst onder de aandacht van het publiek kwam, waren het vooral homo- en biseksuele mannen en transvrouwen die aids kregen. Lange tijd was het niet duidelijk waarom dit zo was en waarom de ziekte blijkbaar alleen slachtoffers maakte in de homogemeenschap. Pas met de komst van hiv-tests werd duidelijk dat ook vrouwen en heteroseksuele mannen besmet konden raken. 

De paniek en hulpeloosheid in de queer gemeenschap was alomtegenwoordig, terwijl het wereldpubliek er nauwelijks in geïnteresseerd was en AIDS zelfs door religieuze mensen werd geïnterpreteerd 'als een rechtvaardige straf voor de zonde van homoseksualiteit'. Naast de ziekte zelf hadden mensen ook te maken met de sociale gevolgen van een infectie; veel geïnfecteerden verloren hun baan of werden uitgesloten van het openbare leven omdat niet bekend was hoe de ziekte werd overgedragen. De aidsafdelingen in ziekenhuizen raakten in verval omdat veel medisch personeel weigerde te dicht bij aidspatiënten te komen. In deze periode maakte het virus ook veel slachtoffers onder beroemdheden, zoals Freddie Mercury, Rock Hudson, Klaus Nomi en Leigh Bowery, om er maar een paar te noemen. 

Tot op de dag van vandaag wordt de aidscrisis als bijzonder pijnlijk ervaren, vooral in de homogemeenschap. Het seksleven van een hele generatie homo- en biseksuele mannen werd beheerst door de angst voor besmetting. Veel getuigen onthielden zich jarenlang van seks, terwijl het aantal begrafenissen en afscheidnames van dierbaren dramatisch toenam. Er was gewoon een gebrek aan voorlichting, onderzoek en destigmatisering, die helaas veel te laat kwam. Maar de aidspandemie heeft zich ook in het collectieve bewustzijn van de samenleving in het algemeen gebrand. Ik kan me bijvoorbeeld nog goed herinneren dat de grootste zorg van mijn ouders toen ik uit de kast kwam, was dat ik op een dag zelf hiv zou krijgen. Of hoe vaak de ziekte als een spook door ons leerplan spookte. Ik herinner me ook nog levendig mijn eerste hiv-test en hoe irrationeel mijn angst voor een positieve testuitslag was. Ik had net mijn eerste keer gehad met mijn eerste vriendje - en het was beschermd. 

En zelfs nu nog ben ik erg ontroerd als hiv en aids in de media worden besproken, ook al heb ik er geen directe persoonlijke band mee. Ik ben hiv-negatief, ken niemand persoonlijk die aan aids is overleden en was in de jaren negentig nog veel te jong om me bewust te zijn van wat er toen gebeurde. Toch raakt het onderwerp me als openlijk homoseksuele man diep. Onlangs keek ik naar een serie over de AIDS-crisis. Iemand had net iemand verloren en een vriend vroeg om hulp over hoe de persoon met zijn verdriet om kon gaan. De twee gingen naar een kleine heuvel die vol lag met platte rivierstenen. Ze legde een steen in de hand van de persoon en zei dat elk van de stenen was neergelegd door iemand die een dierbare had verloren aan het virus. Dat was het einde van mijn avond. Daarom is het zo belangrijk voor mij om het bewustzijn over hiv en aids vandaag de dag te vergroten, want zelfs vandaag de dag zijn er nog veel vooroordelen. Maar waarom is dat zo? 

Transmissie

Om te begrijpen waarom de aidspandemie de homogemeenschap in het bijzonder zo hard heeft getroffen, is het nodig om licht Verhelderen op de vraag hoe hiv wordt overgedragen. Zoals gezegd weten we nu dat hiv niets te maken heeft met seksuele geaardheid of geslacht, maar veel meer met seksuele praktijken. Mannen die seks hebben met mannen (MSM) lopen in feite een bijzonder risico, omdat het risico op infectie veel hoger is bij onbeschermde anale geslachtsgemeenschap dan bij onbeschermde vaginale geslachtsgemeenschap. Dit komt doordat het weefsel van de vagina veel resistenter is dan het darmslijmvlies. Het dient tenslotte ook als het geboortekanaal van onze soort. Het darmslijmvlies daarentegen is veel gevoeliger en kleine bloedvaatjes kunnen snel beschadigd raken tijdens anale geslachtsgemeenschap, waardoor bloed-sperma contact mogelijk is tijdens onbeschermde seks. Hiv wordt daarom overgedragen via bloed en andere besmettelijke lichaamsvloeistoffen zoals sperma en vaginale afscheidingen. Overdracht via speeksel (bijvoorbeeld bij zoenen) is niet mogelijk. De meest voorkomende transmissieroutes zijn daarom onbeschermde seksuele gemeenschap en het gezamenlijk gebruik van spuiten voor drugsgebruik.

Hoe kan ik mezelf Beschermen?

Om hiv te voorkomen, moeten de regels voor veilig vrijen worden nageleefd. Dit betekent dat onbeschermde geslachtsgemeenschap moet worden vermeden en dat condooms of femidoms moeten worden gebruikt. Risicogroepen kunnen ook een medicijn nemen om HIV-infectie te voorkomen, bekend als PrEP ("pre-exposure prophylaxis"). Dit beschermt net zo goed tegen hiv als condooms als het correct wordt gebruikt, maar biedt geen bescherming tegen andere soa's. Preventieve maatregelen kunnen ook infectie voorkomen bij het gebruik van drugs door steriele naalden te gebruiken (zie Veilig Gebruik). 

Ken je status!

Als je vaak wisselende seksuele partners hebt, moet je ook regelmatig een hiv-test doen. Maar zelfs als je monogaam leeft of maar zelden seks hebt, kan een test geen kwaad om te weten waar je aan toe bent. Voor de test wordt bloed van je afgenomen en in een laboratorium geanalyseerd op hiv. Je kunt de test gratis doen bij hiv-gerichte artsenpraktijken, bij de gemeentelijke aidsdienstorganisaties en gezondheidscentra of tegen betaling bij je huisarts. 

Status quo - hiv en aids vandaag

Heel belangrijk: Een positief testresultaat betekent niet langer het einde van de wereld. Als hiv vroeg genoeg wordt herkend, kan het heel goed worden behandeld en met slechts 1-2 tabletten per dag is het mogelijk om een lang en gezond leven te leiden. Als de therapie goed werkt en je de medicatie nauwgezet neemt, kan je viral load zelfs onder de detectiegrens zakken. Dit betekent dat het virus niet langer kan worden gedetecteerd in een hiv-test en dat je niet langer besmettelijk bent voor anderen. Daarom is het des te belangrijker dat deze veiligheid, deze kennis, ook verspreid wordt om het stigma rond hiv en aids te blijven Behandelen.

Over het algemeen neemt AIDS af, tenminste in de westerse wereld. Er wordt al onderzoek gedaan naar een vaccinatie. Eén ding is dus duidelijk: er is veel gebeurd sinds de jaren 80 en 90 en ik ben erg blij dat mijn generatie niet meer in dezelfde mate is getroffen. Binnen de gemeenschap, maar ook in veel andere delen van de samenleving, wordt steeds meer aan voorlichting gedaan. Campagnes zoals Wereldaidsdag zijn ontzettend belangrijk om mensen bewust te maken en voor te lichten. En niet alleen in de LGBTQIA+ gemeenschap, maar ook onder heteroseksuelen. Hiv en aids is iets dat elke seksueel actieve persoon aangaat. 

Ga voor meer informatie en voorlichting over HIV, AIDS & SaferSex naar de website van de Duitse AIDS-serviceorganisatie (www.aidshilfe.de).

Uw Michael

Bronnen

Duitse aids-organisatie: HIV / Aids. URL: https://www.aidshilfe.de/hiv-aids (Opgehaald op 29 november 2021).

Duitse aids-organisatie: HIV-PrEP. URL: https://www.aidshilfe.de/hiv-prep (Opgehaald op 25 november 2021).

Robert Koch Instituut: Hiv/aids: kerngegevens en trends voor Duitsland en de deelstaten. URL: https://www.rki.de/DE/Content/InfAZ/H/HIVAIDS/Eckdaten/Eckdaten.html (Opgehaald op 25 november 2021).

Robert Koch Instituut: 1981 tot 1990: AIDS - de politieke dimensie in de jaren 1980. URL: https://www.rki.de/DE/Content/Institut/Geschichte/Bildband_Salon/1981-1990.html (Opgehaald op 25 november 2021).

Wikipedia: AIDS. URL: https://de.wikipedia.org/wiki/AIDS (Opgehaald op 29 november 2021)