Laat ik beginnen met een bekentenis: ik ben nog nooit in een zero-waste winkel geweest. Hoewel ik me behoorlijk bewust ben van mijn afvalproductie en het milieu, en er hier in München eigenlijk best veel van dit soort winkels zijn, stond het op de een of andere manier niet op mijn planning om er daadwerkelijk een te bezoeken. Biologische winkels, streekmarkten? Ja, die behoren tot mijn vaste winkelbezoeken. Maar zero-waste winkels? Nee hoor. Dus greep ik de #plasticfreejuly-uitdaging aan en liet Hannah Sartin, medeoprichter en eigenaar van twee OHNE-winkels hier in München, me in een interview een kijkje achter de schermen geven.
- Eerste stappen in een plasticvrij paradijs
- Unpackaged – hoe werkt het concept achter de schermen?
- De oorlog verklaren aan plastic: hoe je je kunt voorbereiden op een verpakkingsvrije wereld
- Zero waste-concepten: toekomstmuziek?
1. Eerste stappen in een plasticvrij paradijs
Ik wist al hoe een zero-waste winkel eruit zou kunnen zien. Ik had er al een paar binnengegluurd, en de biologische winkel heeft zo'n hoekje met de hervulbare bakjes. Maar toen ik het allemaal van dichtbij zag, voelde het alsof ik een kind in een snoepwinkel was. Alleen stonden er in plaats van potten en vazen vol gummibeertjes en snoep netjes geordende glazen bakken. Dit zijn de cilindervormige bakjes gevuld met bonen, verschillende soorten pasta, rijst, linzen, noten, koffie, enzovoort. Mijn kleine foodiehart sloeg een slag over, moet ik toegeven, toen ik al het eten zo openlijk zag uitgestald. En plotseling herinnerde ik me al die dingen die ik "altijd" had willen koken, al die dingen die ik nog miste in mijn voorraadkast... Eigenlijk had ik niets echt nodig, maar ik had gewoon zin in al die dingen die praktisch gloeiden in de glazen bakjes. Ik was helemaal weg van de roestvrijstalen honingraat waaruit je verse honing kon tappen! En toen, als gepassioneerde thuiskok, knikten mijn knieën bij het zien van het kruidenrek. Je ziet gewoon niet zo'n kleurrijk en smakelijk aanbod tussen al die plastic tasjes in de supermarkt. Kortom: ik had echt weer zin om flink te shoppen!
2. Unpackaged – hoe werkt het concept achter de schermen?
Een van de eerste vragen die ik mezelf stelde, was eigenlijk hoe het er achter de schermen aan toegaat in een zero-waste winkel. Hannah legt me uit hoe de twee zero-waste winkels in München werken:
“Het werkt op veel verschillende manieren, en ik denk dat elke zero-waste winkel zijn eigen systeem heeft. Sommige werken met een groothandel, andere met veel directe verkopers. We hebben een goede mix. Zo werken we samen met een biologische groothandel van wie we de producten in bulk inkopen – meestal in zakken van 25 kg. Maar we hebben ook Beierse tofu in herbruikbare glazen potten in de koeling, geproduceerd door een klein familiebedrijf. Dit werkt met een herbruikbaar systeem. De tofu wordt op donderdag geleverd en de lege potten worden direct geretourneerd. De bakker komt elke ochtend met vers brood, dat hij ook bakt met meel van het graan dat geleverd wordt door de biologische boerderij die aan ons levert. Dus de verschillende productiefasen, van graan tot meel tot brood, bevinden zich allemaal in één winkel. We zijn vooral blij met dit soort cycli, omdat we zo transparant mogelijke waardeketens willen, zodat klanten echt precies kunnen begrijpen waar alles vandaan komt.”
Transparantie is tegenwoordig essentieel bij het winkelen. We willen precies weten waar ons voedsel vandaan komt, of welke cosmetica we gebruiken. En we willen erop kunnen vertrouwen dat de informatie die we krijgen over herkomst en verwerking correct is. Het simpelweg vermelden van het land van herkomst op de producten is niet voldoende. Dit geldt vooral voor meer "exotische" producten, zoals chiazaad of verschillende soorten noten, die hier simpelweg niet groeien, maar wel in het assortiment zijn opgenomen. Natuurlijk kun je je de vraag stellen of het wel nodig is om producten die zulke lange afstanden hebben afgelegd, aan te bieden in een winkel die volledig in het teken staat van duurzaamheid. Maar het assortiment is afgestemd op de vraag – en dat is maar goed ook, want anders zouden alle zero-waste winkels terug moeten naar verpakkingen.
We hebben ons assortiment voornamelijk opgebouwd op basis van klantverzoeken. We begonnen met lijnzaad in plaats van chiazaad, Beierse rijst in plaats van basmatirijst. Vanaf het begin hebben we boxen neergezet om klantverzoeken te verzamelen en vervolgens gekeken naar waar veel vraag naar was en ons assortiment daarop aangepast. Ons inkomen is immers afhankelijk van klanten die naar ons toe komen en dingen kopen. Als gecertificeerde biologische winkel kopen we natuurlijk alles biologisch in. En we proberen altijd alles eerlijk in te kopen; dat vinden we belangrijk. Maar voor ons als retailers is natuurlijk een zeker vertrouwen met de producent en de tussenpersoon noodzakelijk. We kunnen proberen zoveel mogelijk te weten te komen over de herkomst – vergelijkbaar met verpakte producten in biologische winkels. Maar die is niet altijd tot in detail te traceren.
Duurzame bedrijven kunnen alleen zo transparant zijn als retailers, tussenpersonen en fabrikanten dat toestaan. Hannah vat het perfect samen: "Als we uit overtuiging veel van de aantrekkelijke artikelen niet in ons assortiment zouden opnemen, zouden we niet kunnen overleven. Het is dus gewoon een compromis."
En een compromis is veel beter dan het alternatief: een ongelooflijke hoeveelheid plastic en papier, en dat allemaal om het "handiger" te maken om voedsel, waarvan we hooguit de herkomst kennen, van de supermarkt naar huis te vervoeren, om vervolgens de verpakking weg te moeten gooien. Hebben we dat echt nodig?
3. De oorlog verklaren aan plastic: hoe je je kunt voorbereiden op een verpakkingsvrije wereld
Hannah heeft haar ervaringen met jou (en mij) gedeeld en haar 3 beste tips voor verpakkingsvrij winkelen samengesteld:
1. Voorbereidende stappen: inventarisatie
De eerste stap is altijd inventariseren wat je in huis hebt – zelfs voordat je daadwerkelijk boodschappen gaat doen. Ik zou zeggen een paar weken van tevoren. Dit geeft je de tijd om jezelf te observeren en te kijken: wat heb ik echt nodig? Hoe vaak ga ik boodschappen doen? Ben ik iemand die elke dag naar de supermarkt gaat en spontaan iets koopt, of plan ik graag vooruit en schrijf ik dingen op? Zo krijg je een goed beeld van wat je koopt, hoe vaak en welke hoeveelheden je nodig hebt.
2. Denk er niet te veel over na
Wees niet te streng voor jezelf; je moet gewoon beginnen. Ik weet dat ik me van tevoren enorm zorgen maakte over alles wat ik moest veranderen voordat ik perfect kon beginnen. Maar eigenlijk kun je er gewoon meteen induiken, en meestal heb je alles wat je nodig hebt al in huis. Iedereen heeft wel opbergdozen of broodtrommels. Je hebt geen dure spullen nodig. Voordat je jezelf tegenhoudt omdat je denkt dat je het niet perfect kunt doen, begin met kleine stapjes voordat je opgeeft. Wees jezelf, observeer, kies drie producten waarmee je in eerste instantie zero-waste wilt gaan eten, en ga aan de slag.
3. Ontspan – niet alleen mentaal
We raden altijd aan om het zo licht mogelijk te houden. Dat betekent: laat de glazen of plastic bakjes thuis. Gebruik in plaats daarvan wasbare katoenen zakken met trekkoordsluitingen. Die verkopen we hier, maar je kunt ze ook gemakkelijk zelf naaien of iemand vragen om ze aan je te geven. Ze zijn superpraktisch omdat ze licht zijn, bijna vergelijkbaar met een papieren zak. En je kunt de hoeveelheid die je nodig hebt gemakkelijk aanpassen.
4. Zero Waste winkelconcepten: toekomstmuziek?
"Toen we zes jaar geleden begonnen, was het nog relatief nieuw en, naar mijn gevoel, altijd met enige scepsis bekeken. Dat is zeker veranderd, zoals je kunt zien aan het aantal zero-waste-winkels dat nu in heel Duitsland bestaat. We merken dat de openheid voor het onderwerp de afgelopen jaren aanzienlijk is toegenomen, omdat het meer centraal is komen te staan in de algemene discussie."
Zes jaar geleden overheerste scepsis, maar nu zijn concepten als plasticvrij, recycling, zero waste en tweedehands op veel plaatsen goed ingeburgerd of op weg om dat te worden. Dit geeft hoop dat de toekomst er al is, althans tot op zekere hoogte, dat we de goede kant opgaan, trouw aan het motto: verminderen, hergebruiken, recyclen. Bewuster consumeren van voedsel, keukengerei, maar ook badkamerproducten, schoonmaakmiddelen, dagelijkse artikelen en kleding, aandacht besteden aan onze eigen afvalproductie en bewust omgaan met de ingrediënten die we binnenkrijgen, in het milieu lozen of op onze huid aanbrengen, is iets wat ieder van ons kan doen. Dit betekent niet dat we allemaal van de ene op de andere dag ons leven op zijn kop moeten zetten en vanaf nu nog maar één kopje afval per jaar produceren (petje af voor iedereen die dit al op de een of andere manier implementeert)! Om af te sluiten met Hannah's, naar mijn mening zeer passende woorden: "Voordat je jezelf tegenhoudt omdat je denkt dat je het toch niet perfect kunt, kun je beter met kleine stapjes beginnen." En dat is precies wat ik nu doe. Doe jij dat ook?
Hartelijk dank aan Hannah voor haar inzichten, uitleg, bemoedigende woorden en de prachtige foto's van de twee zero-waste winkels! Kom je uit München en wil je ze bezoeken of meer weten? Dan kun je dat hier doen. En als je je eigen zero-waste winkel wilt openen of je café of restaurant duurzamer wilt maken met deze prachtige hervulbare containers, kun je zelfs de glazen bakken krijgen van de zero-waste winkels die je op de foto's ziet!
